۳۰ عکس از زنان ایران؛ شکست گفتار غالب و انتخاب زنانه - BBC News فارسی (2024)

۱۷ اسفند ۱۳۹۶ - ۸ مارس ۲۰۱۸

در میان این عکس‌ها زنی به تو نگاه می‌کند که ۱۹ سالگی به اصرار خانواده ازدواج کرده، جدا شده و حضانت نوزاد چندماهه را به همسر سپرده است. زنی به دوربین نگاه می‌کند که ۲۴ سال تنها زندگی کرده و خودکشی تنها نقطه آرامش اوست. و زنی سفیدپوش که از پشت تلفن به دامادی که فقط یک عکس است، بله می‌گوید.

نمایشگاه عکس سیتوپلاسم که جمعه گذشته در تهران افتتاح شد، روایت این زنان است در میان ۳۰ عکس که به دیوارهای گالری هپتا آویخته شده است.

بهار اصلانی، نازلی عباسپور و سارا ساسانی در این نمایشگاه سعی کرده‌اند که با عکس‌هایشان "گفتار غالب یکدست" را به چالش بکشند.

'تنها زیست'

موضوع کارهای بهار اصلانی، زنانی هستند که زندگی در تنهایی را انتخاب کرد‌ه‌اند. به گفته او دلیل توجهش به این موضوع افزایش تعداد زنان مجرد و تنها مخصوصا در شهرهای بزرگ است. زنانی که تصمیم گرفته‌اند زندگی متفاوتی را نسبت به والدین خود تجربه کنند.

مینا یکی از ۱۴ زن مجموعه 'تنها زیست' بهار اصلانی است. او ۶۵ سال دارد. ساکن تهران و داروساز است. در ۲۷ سالگی ازدواج می‌کند. همسرش پنج سال به عنوان زندانی سیاسی محبوس و در نهایت اعدام می‌شود. مینا ۳۳ سال است که تنها زندگی می‌کند. یک دختر۳۷ ساله دارد که پس از تحصیل در ایتالیا به ایران بازگشته است. مینا سال‌هاست که یک داروخانه را در جنوب غربی شهر اداره می‌کند. کارش را بسیار دوست دارد و در اوقات فراغت کوهنوردی و سفر می‌کند. مینا نزدیک به ۱۵ سال است که همراه چند زن دیگر در یک سایت پژوهشی محیط زیستی فعالیت می‌کند.

خانم اصلانی می‌گوید با اینکه نباید ویژگی‌های فردی را نادیده گرفت، اما در کل می‌شود گفت که "تحصیلات دانشگاهی، بلندپروازی‌های ناشی از فرصت‌های زندگی در شهرهای بزرگ و تغییر مفهوم موفقیت" باعث تغییر نگاه زنان به شیوه زندگی شده است.

منیژه ۴۴ ساله و اهل کنگاور است. کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی دارد. ۲۴ سال است که تنها زندگی می‌کند. ۱۸ سال هم کارمند همان دانشگاهی است که آخرین مدرک تحصیلی را از آنجا گرفته است. دوست دارد تغییر کند. زیر نظر روانکاو ومشاور قرص می‌خورد. بارها به خودکشی فکر کرده اما پسرش و فکر کردن به او، مانع این کار شده است.

خانم اصلانی که تنهایی زنان و زندگی مجردی از دغدغه‌های کاری اوست، نوشته است: "امروز احساس می‌کنم با تمام آنچه از سر می‌گذرانیم و با وجود همه قوانین و نگرش‌های اجتماعی موجود، در مسـیر شـناخت و تغییـر خـود بی پـرواتر شده‌ایم و این بخشی از به چـالش کشـیدن گفتار غالب یکدست است."

'عروس پستی'

در مجموعه دوم نازلی عباسپور زنانی را به تصویر کشیده که سر سفره عقد تنها نشسته‌اند. نام مجموعه عروس پستی است و ترکیبی از عکس‌های عروسی و تمبرهای دهه شصت.

در شرح این مجموعه نوشته است که در دوران جنگ ایران و عراق مهاجرت‌های بی‌شماری شکل گرفت و "داستان برپایی جشن‌های عروسی بی‌داماد هم از همین‌جا شروع شد".

مردان مهاجر و پناهجو در غربت که به تعبیر خانم عباسپور در آرزوی تشکیل خانواده بودند و خانواده‌هایی در ایران به دنبال پیدا کردن "دختری مناسب" برای فرزندشان. گاهی هم مردانی بودند که به امید ساختن زندگی بهتر عشق زندگی‌شان را ترک کرده و رفته بودند و حالا از راه دور می‌خواستند عهد قبلی را محکم‌تر کنند.

"در دو حالت، داماد، غریب، در آن سوی مرزها و عروس با لباسی سفید، تنها در میان مهمانان جشن و گوشی تلفن تنها رابط بین آن دو.پس از جاری شدن خطبه عقد، موافقت داماد برای تشکیل زندگی مشترک از طریق این گوشی به گوش عاقد، عروس و سایر مهمانان می‌رسد و او نیز صدای عروس خود را به سختی از میان هلهله و شادی مهمانان می‌شنود."

این‌طور است که به روایت نازلی عباسپور، در میان شادی و پایکوبی مهمانان و بی‌توجه به تنهایی عروس و داماد در جمع بر روی کاغذ زندگی مشترک آغاز می‌شود.

'ما بسیار دیر به دنیا آمده‌ایم'

در سومین مجموعه سارا ساسانی به مشاغلی پرداخته که به گفته او در ایران تابو محسوب می‌شوند.

او به سایت برگزارکننده نمایشگاه گفته است: "مجموعه ما بسیار دیر به دنیا آمده‌ایم، به بازنمایی زندگی و حرفه گروهی از زنان جامعه می‌پردازد که ردپایی از آن‌ها در رسانه‌ها نمی‌توان یافت و برخی از قوانین حاکم در جامعه مانع از عمومی شدن این گفتمان حاشیه‌ای می‌شود."

او می‌گوید در جایی که به دنیا آمده، مسائلی ساده و معمول همچنان در حاشیه است و فرصت ورود به گفتمان عمومی پیدا نمی‌کند: "شاید ما بسیار زود، یا بسیار دیر به دنیا آمده‌ایم."